Grypa

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, którą wywołują trzy typy wirusa – A, B i C. Groźne dla ludzi są wirusy grypy typu A i B. Szczególnie wirus typu A odpowiedzialny jest za liczne epidemie grypy, które od zarania dziejów dziesiątkowały ludność na świecie. Pierwsze udokumentowane zapiski o epidemiach grypy, autorstwa m.in. Hipokratesa, pochodzą już z 412 r. p.n.e. Wirusy typu C atakują głównie dzieci. Na szczęście wywołują jedynie łagodne, podobne do przeziębienia objawy.

W odróżnieniu od obszarów tropikalnych, gdzie zachorowania na grypę mają charakter ciągły, w krajach klimatu umiarkowanego obserwuje się sezonowość zachorowań na grypę. Na półkuli północnej, a więc i w Polsce, sezon ten trwa od jesieni do wiosny. Wirusy, które ją wywołują, co roku zmieniają się, co sprawia, że należy corocznie uaktualniać skład szczepionki przeciwko grypie.

W trakcie corocznych sezonów epidemicznych choruje około 5-15% społeczeństwa na świecie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że nawet u 5 milionów z nich dochodzi do rozwoju ciężkich postaci choroby, a pół miliona osób co roku umiera z powodu grypy.5 Zarówno hospitalizacje, jak i zgony najczęściej występują u osób z tzw. grup wysokiego ryzyka, obejmujących m.in. osoby starsze czy cierpiące na choroby przewlekłe. Do 90% zgonów z powodu grypy ma miejsce wśród osób po 65 roku życia.

Najbardziej niebezpieczne są jednak tzw. pandemie grypy, czyli epidemie o bardzo dużym zasięgu oraz obejmujące znaczną liczbę osób. W XX wieku miały miejsce cztery pandemie grypy: tzw. grypa „hiszpanka”, azjatycka, Hong Kong i rosyjska. Najbardziej dramatyczna w swoim przebiegu była pandemia grypy „hiszpanki”, która wybuchła zaraz po I wojnie światowej, zabijając w ciągu 10 miesięcy około 50 mln osób!

Obecnie uznaje się, że podstawową i najbardziej opłacalną metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę jest szczepienie.

Pamiętaj!
Grypa jest chorobą zakaźną, którą wywołują wirusy.
Jest to groźna choroba, mogąca prowadzić do śmierci chorego.Co roku choruje 5-15% społeczeństwa na świecie, a nawet pół miliona osób umiera z powodu grypy.

Niebezpieczeństwo grypy wynika głównie z jej powikłań, na które szczególnie narażone są osoby starsze, małe dzieci, osoby przewlekle chore, o obniżonej odporności oraz kobiety w ciąży.

Do powikłań grypy należą:

-zapalenie płuc
Jest ono jednym z najczęstszych powikłań. Zapalenie płuc może być o etiologii wirusowej, bakteryjnej bądź najczęściej mieszanej. W wyniku zakażenia wirusami grypy dochodzi do niszczenia i złuszczania komórek układu oddechowego, co znacznie ułatwia atak bakteriom.
-zaostrzenie przebiegu astmy, Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc (POChP) oraz przebiegu mukowiscydozy
Może ono prowadzić do rozwoju niewydolności oddechowej.
-u dzieci może dojść do zapalenia ucha środowego bądź zapalenia oskrzelików, często wymagających leczenia w szpitalu
-zapalenie mięśni, w tym mięśnia sercowego
Zapalenie to wywołują wirusy grypy typu A i B. Powikłanie to jest szczególnie niebezpieczne u osób ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego oraz z niewydolnością nerek. Zapalenie mięśnia sercowego może prowadzić do jego niewydolności.
-zaostrzenie przebiegu choroby przewlekłej i pogorszenie stanu ogólnego chorego
powikłania ze strony ośrodkowego układu nerwowego (np. zespół Reye’a)
Ponadto kobiety będące w drugim i trzecim trymestrze ciąży mają zwiększone ryzyko powikłań ze strony układu oddechowego i krążenia, częściej wymagających leczenia szpitalnego. Jeśli więc planujesz dziecko i będziesz w ciąży w okresie od jesieni do wiosny warto wcześniej pomyśleć o profilaktyce.
Nie ma przeciwwskazań do szczepienia przeciwko grypie u kobiet karmiących piersią.

Pamiętaj:
Niebezpieczeństwo grypy wynika głównie z jej powikłań, na które szczególnie narażone są: osoby starsze i dzieci poniżej 2. roku życia, chorzy na cukrzycę, astmę, POChP, osoby z obniżoną odpornością, schorzeniami układu sercowo-naczyniowego czy niewydolnością nerek. Są to osoby z tzw. grup wysokiego ryzyka.

Na powikłania pogrypowe najbardziej narażone są osoby należące do tzw. grup wysokiego ryzyka. Osoby te mają duże prawdopodobieństwo konieczności leczenia w szpitalu bądź nawet zgonu z powodu powikłań pogrypowych.

Do grupy tej należą:

-osoby starsze (≥65 r.ż.) oraz dzieci < 2 roku życia
-osoby cierpiące na choroby przewlekłe
układu oddechowego (astma, Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc, gruźlica)
-układu sercowo-naczyniowego
-cukrzycę
-niewydolność nerek
-kobiety w ciąży
-osoby z upośledzeniem odporności
Ponadto uważa się, że osoby palące papierosy częściej ulegają zachorowaniom na grypę, a jej przebieg przybiera zwykle cięższy charakter!

Grypa i jej objawy

Wirusy grypy atakują komórki błony śluzowej dróg oddechowych, na przykład gardła czy nosa. Aby móc się namnażać, czyli powielać, muszą wniknąć do ich wnętrza. W procesie tym wirusy wykorzystują pewne cząsteczki białkowe, które znajdują się na ich powierzchni. W wyniku zakażenia dochodzi do niszczenia i złuszczania zajętych komórek, co znacznie ułatwia atak bakteriom.

Pamiętaj:
W organizmie człowieka wirusy grypy atakują komórki układu oddechowego, powodując ich zniszczenie.

Źródłem rozprzestrzeniania się wirusów grypy jest osoba zakażona. W przypadku osób dorosłych wydalanie wirusa, czyli okres kiedy osoba ta jest zakaźna dla otoczenia, rozpoczyna się zwykle jeden dzień przed wystąpieniem objawów chorobowych (a więc osoba ta nie wie, że jest chora!) i trwa około 5 dni. U dzieci okres ten może trwać do 10 dni.

Zakażenie wirusami grypy szerzy się kilkoma drogami:

-drogą kropelkową – do zakażenia dochodzi w wyniku wdychania mikroskopijnych cząsteczek wydzieliny z dróg oddechowych chorego, uwalnianych w trakcie kaszlu bądź kichania;
-poprzez kontakt z przedmiotami (np. klamki, poręcze, uchwyty w środkach komunikacji miejskiej) zanieczyszczonymi skażoną wydzieliną z dróg oddechowych (wydzieliną w której znajdują się wirusy grypy);
-drogą krwiopochodną – są to rzadkie przypadki.
Pamiętaj:
Wirusy grypy znajdują się w kropelkach wydzieliny pochodzącej z dróg oddechowych chorej osoby. Kropelki te są uwalniane w trakcie kichania i kaszlu, ale mogą być także obecne na różnych przedmiotach.

Zarówno stan zdrowia, jak i wiek pacjenta mają znaczący wpływ na przebieg choroby oraz jej powikłania. Należy pamiętać, że grypa nie jest przeziębieniem! Jest to inna, o wiele bardziej groźna choroba! (patrz tabelka)

Grypa ma zwykle gwałtowny początek i obejmuje kilka kluczowych objawów:

wysoka gorączka (38-40°C)
ból głowy
drżenia i bóle mięśniowe
początkowo suchy, męczący kaszel
utrata apetytu
uczucie osłabienia i "ogólnego rozbicia".
Występują również objawy typowe dla "przeziębienia", jak bóle gardła, wodnisty katar czy "zatkany nos".

U dzieci dodatkowo mogą wystąpić bóle brzucha, nudności i wymioty.
W przypadku braku powikłań, objawy ze strony układu oddechowego utrzymują się średnio przez 7-10 dni. Najdłużej trwają: kaszel i uczucie ogólnego osłabienia, które mogą być obecne nawet do 3 tygodni.

Pamiętaj:
Grypa nie jest przeziębieniem, jest o wiele bardziej niebezpieczna – powikłania pogrypowe mogą prowadzić do śmierci chorego!

Podstawowym sposobem zabezpieczenia się przed grypą i jej powikłaniami jest szczepienie. Obecne na polskim rynku szczepionki zapewniają ochronę przed najbardziej groźnymi typami wirusa grypy. Są one tak skonstruowane, że nie ma obawy, iż można zachorować w wyniku ich podania. Szczepionki te są bezpieczne i wręcz zalecane u małych dzieci (powyżej 6. miesiąca życia), osób starszych czy osób z obniżoną odpornością. Ze względu na ciągłe zmiany w budowie wirusa, zachodzące w wyniku jego mutacji, corocznie uaktualniany jest skład szczepionki na podstawie zaleceń wydawanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Oznacza to, że szczepionki przeciwko grypie są aktualne tylko na jeden sezon.

Szczepionkę może przyjąć każda osoba powyżej 6 miesiąca życia, która nie chce zachorować na grypę, a przy tym nie ma przeciwwskazań medycznych, o czym decyduje lekarz. Istnieją jednak grupy osób, którym szczepienie przeciwko grypie jest szczególne zalecane.

Osoby dorosłe zazwyczaj uzyskują ochronę już po 2 tygodniach od szczepienia, dlatego według najnowszych zaleceń zachęca się, aby osoby nieuodpornione szczepiły się również w trakcie sezonu zachorowań na grypę.W krajach klimatu umiarkowanego jak Polska okres ten trwa od jesieni do wiosny.

Pamiętaj:
Szczepienie jest podstawową metodą zapobiegania zachorowaniu na grypę. Szczepionkę mogą przyjąć wszystkie osoby powyżej 6. miesiąca życia, które nie mają przeciwwskazań medycznych, o których decyduje lekarz!

Sprawdź, czy szczepienie przeciwko grypie jest właśnie dla Ciebie?

Czy chorujesz na cukrzycę, astmę, POChP bądź cierpisz z powodu chorób układu krążenia, jak na przykład niewydolność serca?
Czy w sezonie zachorowań na grypę przebywasz w większych skupiskach ludzi, jak komunikacja miejska, zakłady pracy, biura, szkoły, itp.?
Czy masz powyżej 55 lat?
Czy opiekujesz się małym dzieckiem, szczególnie poniżej 5 roku życia?
Czy planujesz dziecko i będziesz w ciąży w okresie sezonu grypowego?
Czy często podróżujesz bądź pracujesz w dziale transportu?
Czy opiekujesz się (mieszkasz) z osobą starszą, z osobą o obniżonej odporności bądź cierpiącą z powodu chorób przewlekłych?
Czy z powodu swojego stanu zdrowia podlegasz regularnym kontrolom lekarskim i często przebywasz w szpitalu?
Jeśli odpowiedziałeś TAK na choćby jedno z powyższych pytań oznacza to, że jesteś na liście osób, którym według najnowszych wytycznych Głównego Inspektoratu Sanitarnego oraz amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień Ochronnych (ACIP) szczepienie przeciwko grypie jest szczególnie zalecane.